D vitamini, yağda eriyen ve kalsiyum, fosforun sindirim yollarında kullanımı ve emilimi ile özellikle çocuklarda büyüme için gerekli vitamindir. D Vitamini, ince bağırsaklardan kalsiyumun emilmesini ve kemik yapımında kullanılmasını kontrol eder. Yetersizliğinde kemik mineralizasyonu bozulur ve büyüme çağındaki çocuklarda raşitizm (rikets), yetişkinlerde osteomalasia (kemiğin yumuşaması), ileriki yaşlarda osteoporoz oluşur. Bu durum kemik ağrıları ve deformitesine neden olur. Daha çok iki şekilde bulunur. Bunlardan aktif ergosterol, kalsiferol ve D2 vitamini gibi adlarla da bilinen ergokalsiferol ışınlanmış mayalarda bulunur. Aktif 7-dehidrokolesterol ve D3 vitamini gibi adlarla da anılan kolesalsiferol ise insan derisinde güneş ışığı ile temas sonucu meydana gelir ve daha çok balık yağında ve yumurta sarısında bulunur. Isıya karşı sabit ve pişirilmeye dayanıklıdır. Yüksek miktarlarda alınması toksik reaksiyonlara (zehirlenme) neden olabilir
D Vitamini, besinler ve güneş tarafından karşılanabilir. Güneşin ultraviyole ışınları cilt yağını D vitamini üretmesi için harekete geçirir. Gereksinmemizin %90’ı deride güneş ışınları aracılığı ile sentez edilir. Deride sentezlenen D vitamini (kolekalsiferol) kana geçer. Kas ve yağ dokusunda depolanır veya karaciğer ve böbreğe geçip, D vitaminin aktif şekline dönüşerek vücutta kullanılır. Vücudun D vitaminini depolama yeteneği önemlidir. Çünkü derideki sentezi sadece yaz aylarındadır. Kışın güneşi her zaman görmek mümkün olmadığından ve güneş ışınları eğik geldiğinden, D vitamini oluşumu yetersizdir. Günde 10 – 15 dakika güneş ışığı almak D vitamini sentezi için yeterlidir. Yaz ayları süresince 3 hafta güneşlenmenin altı aylık D vitamini gereksinimini karşılayabileceği belirtilmektedir. Ten rengi koyu olanların açık tenlilerden daha fazla güneşte kalmaları gerekir.
D vitamininin %10’luk kısmı ise besinler ile sağlanır. D vitamininden zengin besinler karaciğer, yumurta sarısı ve yağlı balıklardır. Güneş ışınları ile deride sentez olmaksızın, sadece besinler ile günlük D vitamini gereksinmesi karşılanamaz. D vitamini besinler yoluyla da alınabilir. Balık yağı, süt ve süt ürünleri, morina balığı yağı, sardalya, uskumru, somon, ton balığı, yumurta sarısı, tereyağı, yulaf ezmesi gibi besinlerde D vitamini bulunur. D vitamini içeren besinlerde D vitamini etkin halde bulunmaz, önce karaciğer sonra böbrek tarafından iki aşamada aktif hale dönüşür. Ancak beslenmeyle D vitamini gereksinimini karşılamak oldukça zordur.
Bir tane yumurta 20 IU, bir bardak süt 100 IU, bir tatlı kaşığı balık yağı 400 IU D vitamini içerir. Saat 10 ila 15 arasındaki bölümde 10 dakika kadar güneşlenmek 3000 IU civarında ciltten D vitamini sentezini sağlar. D vitamini, D2 vitamini şeklinde bitkilerde de bulmakla birlikte, sadece hayvansal besinlerden alınan D3 vitamini vücutta depolanmaktadır. Yetişkinler için günde 200 IU, 51-71 yaş arasında 400 IU, D vitamini gereksinimi vardır. Daha ileri yaşlarda ise günlük D vitamini ihtiyacı 600 IU olarak belirtiliyor. Antiasitler ve bazı kolesterol ilaçları D vitamini emilimini etkiler. Epilepsi tedavisinde kullanılan bazı ilaçlar D vitamininin karaciğerde etkin forma dönüşmesine engel olmaktadır.
D Vitamininin Önemi
D vitamini, yağda eriyen ve kalsiyum, fosforun sindirim yollarında kullanımı ve emilimi ile özellikle çocuklarda büyüme için gerekli vitamindir. D Vitamini, ince bağırsaklardan kalsiyumun emilmesini ve kemik yapımında kullanılmasını kontrol eder. Yetersizliğinde kemik mineralizasyonu bozulur ve büyüme çağındaki çocuklarda raşitizm (rikets), yetişkinlerde osteomalasia (kemiğin yumuşaması), ileriki yaşlarda osteoporoz oluşur. Bu durum kemik ağrıları ve deformitesine neden olur. Daha çok iki şekilde bulunur. Bunlardan aktif ergosterol, kalsiferol ve D2 vitamini gibi adlarla da bilinen ergokalsiferol ışınlanmış mayalarda bulunur. Aktif 7-dehidrokolesterol ve D3 vitamini gibi adlarla da anılan kolesalsiferol ise insan derisinde güneş ışığı ile temas sonucu meydana gelir ve daha çok balık yağında ve yumurta sarısında bulunur. Isıya karşı sabit ve pişirilmeye dayanıklıdır. Yüksek miktarlarda alınması toksik reaksiyonlara (zehirlenme) neden olabilir
D Vitamini, besinler ve güneş tarafından karşılanabilir. Güneşin ultraviyole ışınları cilt yağını D vitamini üretmesi için harekete geçirir. Gereksinmemizin %90’ı deride güneş ışınları aracılığı ile sentez edilir. Deride sentezlenen D vitamini (kolekalsiferol) kana geçer. Kas ve yağ dokusunda depolanır veya karaciğer ve böbreğe geçip, D vitaminin aktif şekline dönüşerek vücutta kullanılır. Vücudun D vitaminini depolama yeteneği önemlidir. Çünkü derideki sentezi sadece yaz aylarındadır. Kışın güneşi her zaman görmek mümkün olmadığından ve güneş ışınları eğik geldiğinden, D vitamini oluşumu yetersizdir. Günde 10 – 15 dakika güneş ışığı almak D vitamini sentezi için yeterlidir. Yaz ayları süresince 3 hafta güneşlenmenin altı aylık D vitamini gereksinimini karşılayabileceği belirtilmektedir. Ten rengi koyu olanların açık tenlilerden daha fazla güneşte kalmaları gerekir.
D vitamininin %10’luk kısmı ise besinler ile sağlanır. D vitamininden zengin besinler karaciğer, yumurta sarısı ve yağlı balıklardır. Güneş ışınları ile deride sentez olmaksızın, sadece besinler ile günlük D vitamini gereksinmesi karşılanamaz. D vitamini besinler yoluyla da alınabilir. Balık yağı, süt ve süt ürünleri, morina balığı yağı, sardalya, uskumru, somon, ton balığı, yumurta sarısı, tereyağı, yulaf ezmesi gibi besinlerde D vitamini bulunur. D vitamini içeren besinlerde D vitamini etkin halde bulunmaz, önce karaciğer sonra böbrek tarafından iki aşamada aktif hale dönüşür. Ancak beslenmeyle D vitamini gereksinimini karşılamak oldukça zordur.
Bir tane yumurta 20 IU, bir bardak süt 100 IU, bir tatlı kaşığı balık yağı 400 IU D vitamini içerir. Saat 10 ila 15 arasındaki bölümde 10 dakika kadar güneşlenmek 3000 IU civarında ciltten D vitamini sentezini sağlar. D vitamini, D2 vitamini şeklinde bitkilerde de bulmakla birlikte, sadece hayvansal besinlerden alınan D3 vitamini vücutta depolanmaktadır. Yetişkinler için günde 200 IU, 51-71 yaş arasında 400 IU, D vitamini gereksinimi vardır. Daha ileri yaşlarda ise günlük D vitamini ihtiyacı 600 IU olarak belirtiliyor. Antiasitler ve bazı kolesterol ilaçları D vitamini emilimini etkiler. Epilepsi tedavisinde kullanılan bazı ilaçlar D vitamininin karaciğerde etkin forma dönüşmesine engel olmaktadır.